Helemaal in het begin van de cursus zei ik het al: het is onmogelijk om je eigen geschreven verhaal te ervaren zoals een lezer dat doet die het voor het eerst leest. Je hebt zelf zo lang over je verhaal nagedacht. Je kent je personages, je weet hun achtergrond, je kent hun drijfveren, je weet hoe de personages over elkaar denken en wat hun relatie is, je kent de locatie(s) waar het verhaal zich afspeelt door en door, je hebt gespeeld met het kader, met het perspectief, je hebt elementen toegevoegd en wellicht weer verwijderd. Je zit zo vol in het verhaal, dat je het niet meer blanco kunt zien. Hoe kun je dan toetsen of het doel dat je voor ogen hebt met je tekst, ook zo overkomt bij de blanco lezer? Hoe weet je of de suggestieve verhaallaag op de jouw bedachte manier wordt opgepikt door de lezer en dat de werkelijke verhaallaag tijdens de plotwending pas duidelijk wordt en niet te vroeg. Of zelfs dat de werkelijke verhaallaag helemaal niet duidelijk wordt voor de lezer.

Weet je nog dat we mijn ShortThrill NACHTJAPON hebben gefileerd in het begin van de cursus? We hebben iedere zin losgemaakt uit zijn verband en onder de loep genomen. De essentiële woorden hebben we gearceerd en we hebben de suggestie en/of het doel van die woorden beschreven. Nu is het de beurt aan jou om je eigen verhaal te fileren. Door je tekst per zin in stukjes te hakken en stil te staan bij wat er precies staat, kun je met wat meer afstand naar je eigen verhaal kijken. Je koppelt jezelf los van de tekst als ‘de schrijver’ en verplaatst je in de blanco lezer die het verhaal voor het eerst leest. Hij stapt namelijk de tekst in zonder enige voorinformatie en heeft alleen de woorden die hij leest om verbanden te leggen. Natuurlijk hoeft hij niet alles direct te begrijpen. Het is juist belangrijk om vragen op te roepen, zodat hij verder wil lezen en al puzzelend te ontdekken hoe het verhaal in elkaar steekt. Maar dan is het wel belangrijk dat de informatie die hij nodig heeft om te puzzelen wel verborgen zitten in de zinnen.

Als je je verhaal per zin hebt opgedeeld en de essentiële woorden hebt gearceerd, vraag je dan af wat de lezer zal denken bij iedere zin. Welke verbanden zal de lezer trekken op basis van de informatie die hij nu (tot dat punt in de tekst) heeft? En is dat wat je wilt? Is dat je doel van dit woord of deze zin?

Is dit woord of deze zin relevant voor het verhaal? Zit de lezer tijdens deze zin nog in de actie van het verhaal? Of helicoptert hij boven het verhaal? Laat jouw logica als schrijver erbuiten, want jij hebt te veel achtergrondinformatie. Je kunt het enkel halen uit de tekst zelf.

Een bijkomend voordeel van het opknippen van de zinnen is dat je ook sneller spelfouten herkent of een perspectieffout vindt (‘Hè, dit is een gedachte van een ander personage en dat kan het personage van mijn gekozen perspectief helemaal niet weten.), of je ontdekt een inconsequentie, je ervaart dat een bepaalde zin niet realistisch is of je kunt erachter komen dat je essentiële informatie vergeten bent in de tekst te verwerken. Misschien merk je dat je te lang bent van stof en dat bepaalde zinnen geschrapt kunnen worden. Kortom: fileer je verhaal alsof je de strengste recensent ter wereld bent en wees niet bang om deze woorden en/of zinnen aan te pakken. Als jij dit namelijk al zo ervaart, dan zal een lezer het (veelal) onbewust ook ervaren. Juist omdat hij nog blanco in de tekst staat.

Misschien ontdek je dat je verhaal toch weer helemaal op de schop moet. Raak in dat geval niet ontmoedigd. Dit hoort erbij. De kunst van het schrijven zit ‘m niet in het uit je mouw schudden van een tekst. Gepubliceerde schrijvers herschrijven hun verhalen en manuscripten ook meerdere keren, soms tientallen keren, voor het eindelijk zijn definitieve vorm begint te krijgen. En dat nog voor er ook maar een redacteur zich heeft gebogen over de tekst en met zijn frisse blik nog eens vele zwakheden in het verhaal blootlegt die geschrapt of herschreven moet worden. Wees blij met de ontdekkingen die je doet doordat je de zinnen hebt opgedeeld. Schiet ook niet in de verdediging, maar sta open voor verandering door de ervaring die je opdoet bij het lezen van je verhaal alsof je een blanco lezer bent. Het is opbouwend bedoeld, omdat je hierdoor je verhaal naar een hoger level kan tillen. Het daagt je uit om het verhaal te verbeteren. Hoeveel tijd dit deel van het proces ook vraagt, het hoort erbij. Durf dus kritisch te kijken naar wat je hebt geschreven, voel de drive om verder te boetseren aan je verhaal en perfectioneer het.

Schrijvers zijn doorzetters!

OPDRACHT 14:
Fileer je verhaal in 9 stappen:

1. Maak een tabel met vier kolommen of download 'm hier.
2. Zet iedere zin in een aparte rij in de eerste kolom.
3. Arceer de essentiële woorden per zin.
4. In de tweede kolom beschrijf je de gedachte van de blanco lezer op basis van de informatie die hij tot nu toe heeft over je verhaal.
   
   Als je alle zinnen hebt behandeld:
   
5. Begin weer bij de eerste zin en beschrijf in de derde kolom wat jouw doel als schrijver is met deze essentiële woorden of deze zin. (Op suggestief verhaallaag-niveau en op werkelijk verhaallaag-niveau.)
6. Bereik je je doel als je dit vergelijkt met de gedachte van de lezer bij deze zin? Wat kun je aanpassen aan deze essentiële woorden en/of zin? Of dient het geen doel? Is hij overbodig en kan hij worden geschrapt?
7. Welke informatie ontbreekt nog en moet je nog aanvullen, zodat de lezer wel de juiste gedachte gaat hebben bij deze zin?
   Doe dit bij alle zinnen.
   
   Tip: Ontdek je een spelfout of inconsequentie, pas dit gelijk aan.
   
   Ben je klaar met het vergelijken van alle zinnen en het aanpassen:
   
8. Voeg alle zinnen weer samen en lees je tekst in één keer door. Kloppen de aanpassingen die je hebt gedaan ook in het geheel?
9. Verbeter je tekst waar nodig.
   

Heel veel schrijfplezier!
Volgende week ontvang je alweer allerlaatste les van deze cursus. De tijd vliegt!

Lieve groet,