Perspectief

.

Je hebt al veel keuzes gemaakt bij de voorbereidingen voor het schrijven van je verhaal, maar voordat je kunt beginnen met schrijven, is het belangrijk om nog één bepalende keuze te maken: namelijk het perspectief waarin je jouw verhaal gaat vertellen.

Als lezer kijk je als het ware mee door de ogen van de verteller. Je kunt die verteller dus ook beschouwen als een camera. Alleen datgene waar de camera op gericht is, kun je als lezer zien. De verteller of het vertelperspectief is dus bepalend voor de manier waarop de lezer informatie krijgt over de gebeurtenissen en personages in het verhaal. Maar ook voor de manier waarop er tegen de gebeurtenissen en personages wordt aangekeken, want daar kun je als schrijver heel leuk mee spelen. Je kunt iets suggereren, bijvoorbeeld een personage verdacht maken, maar aan het einde van het verhaal blijkt dat personage niet de dader te zijn. Een schrijver heeft de keuze uit verschillende vertellers. Je kan te maken hebben met:

De alwetende verteller
Deze verteller neemt geen deel aan het verhaal, maar weet wel alles en kan de lezer dus ook alles vertellen. De verteller staat als het ware boven het verhaal en registreert wat er gebeurt, maar kan ook in de hoofden kijken van de personages: in hun gedachten en motieven. Een alwetende verteller onderscheidt zich van een personele verteller doordat hij meer weet dan de personages.

De ikverteller
Deze verteller heeft twee varianten. Er is het vertellend ik, dat ingaat op iets dat al gebeurd is, en het belevend ik, dat vertelt terwijl het de gebeurtenissen meemaakt. Als lezer krijg je dan dus een soort liveverslag, maar zie je alleen wat de ik-verteller ook ziet. Je hebt dus geen compleet overzicht van alles, maar door het ik-perspectief voel je je als lezer vaak directer betrokken bij het verhaal.

In mijn eerste drie boeken maakte ik gebruik van de ik-verteller en dan de belevende variant. Het was een prettige vertellersvorm om mee te starten. Toch vond ik, naarmate ik meer schrijfervaring kreeg, de ik-verteller uiteindelijk te beperkt. Na anderhalf jaar schrijven besloot ik mijn verhalen te gaan schrijven vanuit de personele verteller.

De hij/zij-verteller of personele verteller
Als er sprake is van een hij/zij-verteller zonder dat deze verteller alwetend is, dan noemen we dit een personele verteller of personaal perspectief. De verteller is niet zelf in het verhaal betrokken, maar volgt één personage. Deze vorm wordt het meest gebruikt door schrijvers, omdat de lezer zich op deze manier vrij makkelijk kan identificeren met het personage. Al mijn ShortThrills en mijn boeken vanaf 2017 zijn in dit personale perspectief. Zo heb ik meer mogelijkheden om de lezer te verrassen met onverwachte plotwendingen, en hem tóch voldoende met het personage mee te laten leven. Met dit perspectief kan ik als schrijver bepaalde informatie achterhouden. Ik geef de lezer een beeld van het personage dat ik wil dat de lezer op dat moment ziet. Maar dat is niet per se ook zoals het is. Dit vind ik het ideale perspectief voor een spannend verhaal.

.